معرفی رشته-روانشناسی

بازدید: 1133 بازدید
معرفی رشته-روانشناسی
teach98.ir

 

معرفی رشته-روانشناسی

تا 80 سال پيش، روان‌شناسي را مطالعه روح و روان و روان‌شناس را فردي مي‌دانستند که رويداد‌هاي دروني، ‌ذهني و مغزي را مثل تصورات، خاطرات ، ‌افکار و احساسات مطالعه مي‌کند. طبق اين تعريف، روان‌شناسي شاخه‌اي‌ از ذهني‌ترين بخش دانش انسان؛ يعني فلسفه بود. اما از اوايل قرن بيستم و با پيشرفت سريع دو علم زيست‌شناسي و فيزيک، ‌روان‌شناسي نيز مطالعه‌ي ذهني (زندگي رواني) را کنار گذاشت و به مشاهده و مطالعه‌ي رفتار موجودات پرداخت.

البته هنوز نيز روان‌شناسان فرآيندهاي ذهني را مطالعه مي‌کنند،

اما اين‌ کار را نه به ‌صورت ثبت شخصي ادراکات و احساسات، بلکه به ‌شيوه‌ي عيني و علمي انجام مي‌دهند.روان‌شناسي ‌شاخه‌اي‌ از علوم ‌زيستي ‌است‌ که ‌هم‌ به ‌مطالعه‌ي ‌عيني ‌رفتار قابل‌ مشاهده‌ مي‌پردازد و هم‌ به ‌فهم ‌و درک‌ فرآيندهاي ‌ذهني ‌که ‌مستقيماً قابل‌ مشاهده ‌نبوده ‌و براساس ‌داده‌هاي‌ رفتاري ‌و عصب‌ زيست ‌شناختي ‌قابل ‌استنباط‌ است‌، توجه‌ دارد. رشته‌ي ‌روان‌شناسي ‌در مقطع ‌کارشناسي ‌داراي‌ 4 گرايش‌ باليني‌، آموزش‌ کودکان ‌استثنايي‌، صنعتي ‌و سازماني ‌و عمومي ‌است‌.

در اين ميان روان‌شناسي ‌باليني ‌خدمات ‌تشخيص‌ و درمان‌ (روان‌درماني‌) را به ‌افرادي ‌که‌ دچار رفتارهاي ‌نابهنجاري ‌مثل ‌افسردگي‌، اضطراب‌، وسواس‌، و غيره ‌هستند، ارائه ‌مي‌دهد که‌ اين‌ خدمات‌ در سه‌ زمينه‌‌ي تشخيص‌، درمان‌ و پيشنهادِ روش‌هايي‌ براي‌ پيشگيري ‌از معضلات ‌و ناهنجاري‌هاي‌ رفتاري‌ ارائه ‌مي‌شود.

روانشناسي‌ صنعتي ‌و سازماني ‌نيز يافته‌هاي‌ روان‌شناسي ‌را در تمام‌ محيط‌هاي ‌کاري ‌به‌کار مي‌برد؛

يعني ‌درباره‌ي ‌اين‌که ‌محيط‌ کار بايد چگونه‌ باشد تا بهترين ‌بازدهي ‌را داشته ‌باشد يا چه ‌متغيرهايي ‌در ارتباط ‌بين‌ کارفرما و کارگر مؤثر است ‌و چه ‌عواملي ‌باعث‌ عدم ‌تفاهم ‌بين ‌کارفرما و کارگر مي‌شود ،مطالعه‌ مي‌کند.

روان‌شناسي‌ عمومي ‌نيز به‌ مطالعه‌‌ي کليات ‌روان‌شناسي ‌مي‌پردازد، و روان‌شناسي‌ و آموزش‌ کودکان ‌استثنايي‌ کاربرد يافته‌هاي ‌روان‌شناسي‌ در رابطه ‌با کودکان ‌استثنايي‌ (تيزهوشان‌ و معلولين ‌جسماني‌) است‌.

توانايي‌هاي‌ لازم براي رشته‌ي روان‌شناسي

زيست‌شناسي‌ و شيمي ‌ در اين‌ رشته ‌اهميت ‌بسياري ‌دارد و بايد پايه ‌علوم‌ زيستي ‌دانشجوي ‌اين ‌رشته ‌قوي ‌باشد. به‌همين ‌دليل، ‌امروزه‌ دانشجويان ‌اين ‌رشته‌ از بين ‌دو گروه‌ آزمايشي ‌علوم ‌انساني ‌و علوم ‌تجربي ‌پذيرفته‌ مي‌شوند. از سوي‌ ديگر آمار و رياضي ‌و زبان‌انگليسي ‌در اين‌ رشته ‌کاربرد و اهميت ‌زيادي ‌دارد. دانشجوي ‌اين‌ رشته ‌بايد نسبت ‌به ‌اطراف ‌و جامعه‌ي ‌خود ديد عميقي ‌داشته ‌باشد تا بتواند ظرافت‌هاي‌ رفتاري‌ افراد را درک‌ کند‌ و به ‌ويژگي‌هاي‌ رواني ‌افراد پي ‌ببرد.

درس‌هاي‌ اين ‌رشته‌ در طول‌ تحصيل

دروس‌ مشترک‌ در‌ گرايش‌هاي مختلف روان‌شناسي

روا‌ن‌شناسي ‌عمومي‌، علم‌النفس‌ از ديدگاه ‌دانشمندان ‌اسلامي‌، آمار توصيفي‌، فيزيولوژي ‌عمومي‌، کليات ‌فلسفه‌، مباني ‌جامعه‌شناسي‌، روان‌شناسي‌ احساس ‌و ادراک‌، متون‌ روان‌شناسي‌ به‌ زبان ‌خارجي‌، آمار استنباطي‌، روش‌ تحقيق ‌در روان‌شناسي‌، روان‌شناسي‌ فيزيولوژيک‌، روان‌شناسي‌ تجربي‌، روان‌شناسي ‌رشد، روان‌شناسي‌ يادگيري‌، روان‌شناسي ‌تربيتي‌، روان‌شناسي‌ اجتماعي‌، روان‌سنجي‌، انگيزش‌ و هيجان‌، شخصيت‌، آسيب‌شناسي‌ رواني‌، بهداشت‌ رواني‌، روان‌شناسي‌ مرضي‌ کودک‌، تاريخچه ‌و مکاتب‌ روان‌شناسي‌.

دروس ‌تخصصي ‌گرايش ‌روان‌شناسي ‌باليني

کاربرد مقدماتي‌ روش‌هاي‌ تشخيص ‌باليني‌، کاربرد مقدماتي‌ روش‌هاي‌ درمان‌، مصاحبه‌، سمينار مسائل‌ روان‌شناسي ‌باليني‌ در جهان ‌و ايران‌، پژوهش‌هاي ‌عملي‌ در روان‌شناسي ‌باليني‌، روان‌شناسي‌ پويايي ‌گروه‌، کليات‌ روان‌پزشکي‌، بررسي‌ مقدماتي‌ نظريه‌هاي ‌روان‌درماني‌، روان‌شناسي مشاوره ‌و راهنمايي‌، روان‌شناسي ‌کودکان ‌استثنايي‌.

دروس ‌تخصصي ‌گرايش ‌رو‌ان‌شناسي ‌عمومي

طرح‌ها و ‌پژوهش‌هاي ‌آزمايشگاهي‌، مقدمات ‌نوروبسيکولوژي‌، ارزشيابي ‌شخصيت‌، روان‌شناسي ‌مشاوره ‌و راهنمايي‌، روان‌شناسي ‌هوش‌ و سنجش ‌آن‌، تفکر و زبان‌، روان‌شناسي ‌پويايي‌ گروه‌، روان‌شناسي ‌کودکان ‌استثنايي‌، سمينار در مسائل ‌روان‌شناسي‌عمومي‌، اختلالات ‌يادگيري‌، روان‌شناسي‌ جنايي‌، پژوهش‌هاي‌ عملي ‌در روان‌شناسي ‌عمومي

دروس ‌تخصصي ‌گرايش‌ رو‌ان‌شناسي ‌استثنايي‌

روان‌شناسي ‌مشاوره ‌و راهنمايي‌، نظريه‌ها و کاربرد آزمون‌هاي‌ شناختي‌، روان‌شناسي‌ کودکان ‌تيزهوش ‌و روش‌هاي‌ آموزش ‌آن‌ها، روان‌شناسي‌ کودکان ‌عقب‌مانده‌ و روش‌هاي ‌آموزش ‌آن‌ها، اختلالات‌ تکلم‌ و گفتار درماني‌، روان‌شناسي ‌تدريس ‌به‌ کودکان ‌ناشنوا، روان‌شناسي ‌تدريس ‌به‌ کودکان ‌نابينا، متون‌ روان‌شناسي ‌کودکان ‌استثنايي ‌به‌ زبان‌هاي ‌خارجي‌، بهداشت‌ رواني‌ کودکان ‌استثنايي ‌و خانواده‌، زمينه ‌پيشگيري ‌از تولد کودکان ‌عقب ‌افتاده‌، روان‌شناسي‌ کودکان ‌ناسازگار، روش‌هاي‌ تغيير و اصلاح‌ رفتار کودکان‌، سمينار مسائل ‌کودکان ‌استثنايي ‌در جهان ‌و ايران‌، پژوهش‌هاي ‌عملي ‌در روان‌شناسي ‌و آموزش‌ کودکان‌ استثنايي‌.

موقعيت‌ شغلي‌ درايران

امروزه ‌روان‌شناسي ‌با همه ‌جنبه‌هاي ‌زندگي ‌ما ارتباط ‌دارد و هر اندازه ‌که ‌جامعه‌ پيچيده‌تر شود، روان‌شناسي‌ نيز نقش‌ مهم‌تري ‌در حل‌ مسائل ‌آدمي ‌برعهده ‌مي‌گيرد. اين ‌به ‌معناي‌ فرصت‌هاي‌ شغلي‌ متنوع‌ و گسترده ‌براي‌ فارغ‌التحصيلان‌ رشته‌ي ‌روان‌شناسي ‌است‌. به‌ گفته‌ي ‌کارشناسان‌ اين ‌رشته‌، آينده‌‌ي روان‌شناسي‌ در کشور ما روشن ‌و اميدبخش ‌است ‌و فارغ‌التحصيلان ‌اين‌ رشته ‌بايد آينده‌ي ‌خود را در فردا ببينند. چون‌ کشور ما يکي ‌از کشورهاي‌ درحال‌ توسعه ‌است ‌و بدون‌ بهره‌گيري ‌از شاخه‌هاي ‌مختلف ‌روان‌شناسي ‌نمي‌تواند توسعه‌ي ‌همه‌جانبه ‌داشته ‌باشد.

از سوي ‌ديگر کشور ما،

کشور جواني ‌است ‌و امروزه ‌يکي ‌از دغدغه‌هاي ‌خانواده‌ها، حفظ ‌بهداشت‌ رواني و بالابردن ‌سطح‌ دانش ‌فرزندانشان ‌مي‌باشد که‌ اين ‌دو مهم ‌نيز به‌ ياري ‌شاخه‌هاي ‌مختلف‌ روان‌شناسي ‌از جمله ‌روان‌شناسي‌ رشد و روان‌شناسي ‌تربيتي ‌امکان‌پذير است‌. البته ‌در حال ‌حاضر فارغ‌التحصيلان ‌اين ‌رشته ‌بيش‌تر‌ جذب ‌آموزش‌ و پرورش ‌مي‌شوند يا در شرکت‌ها و سازمان‌ها به‌عنوان‌ کارشناس‌ روان‌شناسي‌ فعاليت‌ مي‌کنند و عده‌اي ‌نيز به‌ عنوان‌ دستيار متخصص ‌روان‌شناسي ‌باليني ‌يا روانپزشک ‌مشغول‌ به‌کار هستند.

روان‌شناسي عمومي‌

فارغ‌‌التحصيلان ‌در اين‌ رشته ‌مي‌توانند فعاليت‌هاي‌ مقدماتي‌ را در زمينه‌هاي‌ تشخيص‌  و درمان ‌اختلالات‌ رواني ‌در مؤسسات‌ عمومي ‌و رواني ‌و کلينيک‌هاي ‌روان‌پزشکي‌ و ساير مراکز شبيه ‌به‌ آن‌ عهده‌دار شوند و يا تدريس‌ روان‌شناسي ‌عمومي ‌را در مراکز آموزشي‌ به عهده‌ گيرند و يا به‌عنوان ‌روان‌شناس‌ مدرسه‌ در مدارس‌ همکاري‌  داشته ‌باشند.

روانشناسي باليني

روان‌شناسان‌  مي‌توانند در مورد تشخيص‌، درمان‌ و بازآموزي‌ افراد نيز عهده‌‌دار مسئوليت‌ گردند؛ اگرچه‌ در اغلب‌ اين ‌موارد، روان‌شناسان‌ به‌عنوان ‌عضوي‌ از يک‌ تيم‌ شامل‌: روانپزشک‌، پرستار و مددکار اجتماعي‌ کار خواهند کرد ولي‌ آموزش‌ تخصصي‌ آن‌ها بايد  به‌گونه‌اي ‌باشد که ‌بتوانند بخش‌ زيادي‌ از مسئوليت‌ها را به‌ تنهايي‌ برعهده‌  گيرند. اهم‌ اين ‌قبيل ‌مسئووليت‌ها عبارت‌اند از: تشخيص ‌ناهنجاري‌هاي‌ رفتاري،‌ درمان‌ فردي‌ و گروهي‌، مشاوره ‌و راهنمايي‌ و بازآموزي.

روان‌سنجي

روان‌سنجي عمدتاً با آمار، شيوه‌هاي سنجش در آموزش و پرورش و يادگيري، ارزيابي‌هاي روان‌شناختي از طريق آزمون‌‌هاي رواني و شيوه‌هاي گزينش و سرند کردن در ارتباط است‌. کارشناس ارشد روان‌سنجي مي‌تواند به کار اجراي آزمون‌‌هاي رواني – تشخيصي، سنجش هوش، ويژگي‌‌هاي شخصيتي، آسيب‌هاي مغزي، عقب‌ماندگي‌هاي ذهني، ارزيابي در آموزش و پرورش، سازمان سنجش و داده‌پردازي مشغول گردد. يا به همراه يک تيم درمان در کلينيک‌‌هاي روان‌شناختي مشغول به کار گردد.

هدف از تحصيل در اين رشته،

تربيت افرادي است که با جنبه‌هاي نظري و کاربردي در زمينه‌هاي مربوط به اندازه‌گيري و ارزيابي خصوصيات مختلف افراد انساني و مهارت‌هاي او، آشنايي کافي داشته و توانايي به‌کارگيري آن را در موقعيت‌هاي شغلي در آموزش و پرورش داشته باشد. فارغ‌التحصيلان اين رشته با استفاده از تئوري کلاسيک اندازه‌گيري به سنجش ويژگي‌هاي پنهان افراد مي‌پردازند و از سويي ديگر با طراحي انواع آزمون‌ها (تحصيلي، هوش و استعداد، استخدامي و …) در سطوح وسيعي به سنجش آموزشي و تربيتي افراد مشغول‌اند. اجراي آزمون‌هاي رواني در امر تشخيص، همواره ياري رسان متخصصان بوده است.

با دارا بودن مدرک کارشناسي ارشد در گرايش هاي باليني، عمومي و باليني کودک و نوجوان،  فرد مي‌تواند:

– پس از احراز شرايط لازم (از جمله 800 ساعت کارآموزي در مراکز داراي مجوز رسمي، تأييديه از اساتيد رشته و …) و دريافت مجوز از سازمان نظام روان‌شناسي اقدام به تاسيس کلينيک مشاوره نمايد.

– به عنوان کارشناس اين رشته در مراکز دولتي نظير بهزيستي- شهرداري- نيروي انتظامي- سازمان زندان‌ها- کانون اصلاح و تربيت و … در قسمت مربوطه جذب به کار شود.

– در واحدهاي کوچک دانشگاه آزاد و يا دوره‌هاي فراگير و يا موسسات آموزش عالي آزاد به عنوان مدرس فعاليت کند.

– در آموزش و پرورش به عنوان معلم و يا دبير در دروس مربوطه و يا به عنوان مشاور مدرسه مشغول به کار شود.

– با اخذ مجوز از سازمان بهزيستي اقدام به تأسيس مهد کودک نمايد.

– با اخذ مجوز از سازمان بهزيستي اقدام به تأسيس سَراي سالمندان نمايد.

– در کلينيک‌هاي درمان اعتياد به عنوان روان‌شناس مشغول به کار شود. (اشتغال در اين مراکز مستلزم تحصيل در گرايش روان‌شناسي باليني است و دارا بودن مدرک کارشناسي اين گرايش کافي است)

– در کلينيک‌هاي مشاوره اي به کارهاي درماني بپردازد.

– با روانپزشکان در کلينيک‌هاي خصوصي ايشان همکاري کند. (البته روانپزشکان مايل به همکاري با کارشناسان ارشد در گرايش‌هاي باليني و خانواده‌درماني هستند)

– در کلينيک‌هاي مشاوره و روان‌درماني کودک به کارهاي درماني مثل بازي درماني و … بپردازد. (در اين مراکز تاکيد بيش‌تر روي کارشناسان ارشد با گرايش باليني کودک و نوجوان و باليني است.)

گرایش ها

روانشناسی رشته نسبتا جدیدی است که هنوز مراحل تکاملی را می گذراند. با وجودی که انجمن روان شناسی آمریکا تا کنون 53 زمینه مختلف روانشناسی را شناسایی کرده است، اما به دلیل تنوع رفتارهای انسانی، زمینه های تازه به طور مستمر در حال پدید آمدن هستند.

به دلیل آنکه روانشناسی با موضوعات دیگری از قبیل زیست شناسی، فلسفه، انسان شناسی و جامعه شناسی نیز ارتباط دارد، شاخه های جدید پژوهشی و کاربردی به طور مستمر در حال شکل گیری است.

برخی از رشته های روانشناسی هم اکنون کاملا جا افتاده اند و بسیاری از دانشگاه ها به ارائه دوره های آموزشی و مدرک دانشگاهی در آنها می پردازند.

این رشته ها شامل موارد زیر است:

روانشناسی کودکان استثنایی

شاخه‌ای از دانش روانشناسی است که به تعریف کلیه مسایل مربوط به کودکان استثنایی از گستره کودکان تیزهوش تا کودکان عقب مانده ذهنی، کودکان نابینا و کم بینا، کودکان ناشنوا و کم شنوا، کودکان دارای ناتوانی های تکلمی، و کودکان دارای ناتوانی های حرکتی و ذهنی، و تمامی امور و تعاریف مربوط به پیشگیری و شناخت و آموزش این کودکان می‌پردازد.

روانشناسی بالینی

روانشناسی بالینی شاخه‌ای از روان‌شناسی است که به درک، پیش بینی و درمان نابهنجاری، ناتوانی و آشفتگی‌های شناختی، هیجانی، زیست شناختی، روان شناختی، اجتماعی و رفتاری کمک می‌کند و در گستره وسیعی از جمعیتهای در جستجوی درمان کاربرد دارد. نقش‌های شش گانه آن عبارت است از: ارزیابی و تشخیص، مداخله و درمان، مشاوره، آموزش و نظارت بر کار رواندرمانگر‌ها، پژوهش و مدیریت. غالب کارهای روانشناس بالینی در راستای درمان و تشخیص، آموزش و پژوهش است.

زیست روانشناسی

زیست روان‌شناسی شاخه‌ای از روان‌شناسی است که به تحلیل چگونگی تاثیر مغز و انتقال دهنده‌های عصبی بر رفتارها، افکار و احساسات می‌پردازد. این رشته را می‌توان به صورت ترکیبی از روان‌شناسی پایه و علم اعصاب در نظر گرفت. این رشته با نام‌های دیگری چون روان‌شناسی زیست شناختی، روان‌شناسی فیزیولوژیک و علم اعصاب رفتاری نیز شناخته می‌شود. زیست روان‌شناسان به بررسی چگونگی تعامل فرایندهای زیست‌شناختی با هیجانات، شناخت‌ها و سایر فرایندهای ذهنی می‌پردازند. رشته زیست روان‌شناسی با رشته‌های دیگری چون روان‌شناسی تطبیقی و روان‌شناسی تکاملی ارتباط دارد.

روانشناسی رشد

روانشناسی رشد شاخه‌ای از علم روان‌شناسی ‌است که به توصیف و تبیین تغییرات در طول زندگی فرد می‌پردازد و از رشته‌های مختلف زیست‌شناسی، جامعه‌شناسی، تعلیم و تربیت و پزشکی کمک می‌گیرد. اگر چه روان‌شناسی رشد به تمام مراحل زندگی انسان از تولد تا مرگ می‌پردازد، اما بر کودکی و نوجوانی تأکید دارد.

روانشناسی قانونی

روانشناسی و پزشکی قانونی در مراحل رشد و تحول خود به اهداف یکدیگر نزدیک شده‌اند. در واقع هر دو رشته با مساله انحراف اجتماعی سر و کار دارند که موجب ایجاد امنیت در جامعه می‌شوند. روانشناسی قانونی به بررسی علل رفتار فردی و تغییر این رفتارها در حیطه قانون می‌پردازد و تلاش می‌کند رفتارهایی که از لحاظ قانونی نابهنجار بشمار می‌روند مورد بررسی و تفحص قرار دهد.

روانشناسی مدرسه

روانشناسان مدرسه در داخل سیستم آموزشی کار می‌کنند و به دانش‌آموزان در زمینه‌های هیجانی، اجتماعی و تحصیلی کمک می‌کنند. هدف روان‌شناسی مدرسه، همکاری با اولیاء، معلمان و دانش‌آموزان در جهت ایجاد یک محیط آموزشی سالم با تمرکز بر نیازهای دانش‌آموزان است.

روان‌شناسی مدرسه یک حرفه ی نسبتاً جدید است. انجمن ملی روان‌شناسی مدرسه (NASP) در آمریکا در سال 1968 تأسیس شد و این رشته به طور رسمی به عنوان یک تخصص دکتری توسط انجمن روان‌شناسی آمریکا (APA) شناخته شد. در سال 2002، روان‌شناسی مدرسه یکی از 10 حرفه پرطرفدار در آمریکا بوده و تقاضا برای روان‌شناسان مدرسه همچنان رو به افزایش است.

روانشناسی صنعتی-سازمانی

یکی از شاخه‌های جدید علم ومعرفت که مساله نیروی انسانی ودیگر جنبه‌های مربوط دنیای کار را در کانون توجه خود دارد،روان شناسی صنعتی وسازمانی است. این شاخه از دانش مطالعه علمی رابطه میان انسان ودنیای کار را وجهه همت خود قرار داده است. در واقع ،کاربرد و بسط وگسترش اصول روانشناسی است به مسایلی که انسان در تجارت و صناعت با آنها دست به گریبان است. از آنجا که شاخه روانشناسی صنعتی و سازمانی یکی از شاخه‌های کاربردی و فعال رشته مهم روانشناسی است

و همچنین کشور نیز در آستانه توسعه اقتصادی و صنعتی است

لذا استفاده از خدمات مشاوره روانشناسی صنعتی و سازمانی یکی از ضروریات دنیای تولید و کار است و بدون این گونه خدمات تولید با کیفیت در دنیای پر رقابت فعلی با مشکل روبروست. خدمات مشاوره‌ای با حل و فصل مشکلات کارکنان در ابعاد مختلف می‌تواند تخصص، انرژی و توان کارکنان را در اختیار اهداف و ماموریت سازمان قرار دهد.

روانشناسی اجتماعی

روانشناسی اجتماعی مطالعه موضوعات، مشکلات و مسایل مرتبط با روانشناسی و جامعه‌است. روانشناسی اجتماعی، اثرات حضور دیگران را بر رفتار فرد یا رفتار خود را تحت تأثیر گروه مورد بررسی و مطالعه قرار می‌دهد. روشن است که تأثیر دیگران بر فرد مستلزم وجود روابط متقابل بین خود با دیگران است، بنابراین به یک تعریف دیگر روان شناسی اجتماعی به عنوان علم مطالعه رفتار متقابل بین انسان‌ها یا علم مطالعه تعامل انسان‌ها شناخته می‌شود.